Dùng thuốc giảm cân lợi hay hại?

Quỳnh Như, phóng viên RFA

2011-01-20

Qua các thông tin y khoa hiện nay người ta biết rằng thừa cân, béo phì thường là nguyên nhân dẫn đến các bệnh lý tim mạch và tiểu đường.

AFP PHOTO

Viên thuốc giảm cân "Slim 10" do Trung Quốc sản xuất đang được kiểm tra tại Singapore.

Do vậy ai cũng muốn có một cơ thể khoẻ mạnh, thân hình vừa vặn. Muốn đạt được mục tiêu đó ngoài việc thường xuyên luyện tập thể dục, vận động cơ thể, còn phải kết hợp với một chế độ dinh dưỡng khoa học. Nhưng nhiều người không có điều kiện và thời gian để làm như vậy nên biện pháp đơn giản nhất được nhiều người, đa số là nữ giới áp dụng là dùng thuốc giảm cân.
Việc dùng thuốc giảm cân có mặt tích cực nhưng các ảnh hưởng do tác dụng phụ của thuốc gây ra đối với cơ thể cũng không phải là nhỏ, trong Chương trình Sức khoẻ & Đời sống hôm nay Quỳnh Như xin gởi đến quý thính giả những thông tin liên quan đến vấn đề này.

Mong lấy lại vóc dáng

Thuốc giảm cân thì có nhiều loại với những tác động khác nhau. Hoặc nó làm người bệnh cảm thấy chán ăn, không muốn ăn nhưng thời hạn của nó cũng rất ngắn.

BS Nguyễn Thị Kim Hưng

Thưa quý vị, nguyên nhân đưa đến dư cân thường là do sử dụng các thức ăn thừa năng lượng. Trong cuộc sống bận rộn hiện nay, các thức ăn công nghiệp, thức ăn nhanh luôn được bày bán sẳn rất nhanh chóng và tiện lợi. Những thức ăn này lại thường chứa nhiều chất béo và muối. Chúng cung cấp rất nhiều năng lượng, dễ đưa đến xu hướng tăng cân hay dẫn đến béo phì. Do vậy ngày càng có nhiều người muốn giảm cân. Bên cạnh đó các loại thuốc giúp giảm cân luôn được quảng cáo trên thị trường. Hơn nữa ở Việt Nam việc mua các loại dược phẩm không phải là một vấn đề khó khăn. Vì vậy nhiều người, đa số là chị em phụ nữ hay sử dụng thuốc giảm cân để mong lấy lại vóc dáng như trước. Tuy nhiên ít người hiểu thấu đáo các tác hại của loại thuốc này vì đa phần là do người ta tự động mua để dùng, và nhà sản xuất cũng không có thông tin hướng dẫn rõ ràng, mặc dù đây không phải là một loại dược phẩm rẻ tiền.  
Đề cập đến thuốc giảm cân, Bác sĩ Nguyễn Thị Kim Hưng, Chủ tịch Hội Dinh Dưỡng Thành phố Hồ Chí Minh cho biết:
“Đối với thuốc giảm cân thì có nhiều loại với những tác động khác nhau. Hoặc nó làm người bệnh cảm thấy chán ăn, không muốn ăn nhưng thời hạn của nó cũng rất ngắn. Hoặc có những loại thuốc làm tăng tiêu hao năng lượng; người sử dụng loại thuốc này sẽ cảm thấy cần sử dụng năng lượng nhiều hơn nên không có dự trữ. Một loại thuốc khác thì cản trở sự hấp thu các chất dinh dưỡng. Ví dụ nó cản trở sự hấp thu chất béo chẳng hạn. Trước khi ăn uống viên thuốc đó thì nó sẽ ức chế men tiêu hoá chất béo. Như vậy chất béo ăn vào sẽ bị thải ra hết.”   
Chị Kim Ngô, hiện cư ngụ tại Tiểu bang Virginia, Hoa Kỳ, dùng thuốc để giúp giảm cân, mặc dù chị không phải là người to lớn nhưng để giải quyết tình trạng bệnh lý ở cột sống, Bác sĩ khuyên chị cần phải giảm trọng lượng cơ thể một cách nhanh chóng. Chị Kim cho biết về thuốc giảm cân như sau:

Thuốc giảm cân sản xuất tại Trung Quốc, ảnh chụp ngày 12 tháng 7 năm 2002. AFP PHOTO.

“Một viên thuốc giảm cân như vậy rất mắc, và bảo hiểm sẽ không trả vì nó thuộc loại thuốc để giảm cân cho những người béo phì, và uống trước bửa ăn nửa tiếng đồng hồ. Viên thuốc đó khi uống xong tự nhiên mình cảm thấy không muốn ăn nữa, và ăn cũng không thấy ngon miệng. Viên thuốc này làm cho mình mất hẳn cảm giác vị ngon của thức ăn, và nó cũng làm cho mình không cảm thấy đói nữa và ăn ít đi, nhưng uống nước nhiều. Thì đương nhiên người mình sẽ từ từ sút cân, và mình cũng rất ngạc nhiên không biết lúc nào mình xuống cân. Quả thật trong vòng một tháng em xuống được 10 pounds, và không thấy cảm giác về tác dụng phụ của thuốc ngay lúc đó.”
Chị Kim Ngô cũng chia sẻ những kinh nghiệm của bản thân trong việc dùng thuốc giảm cân như sau:
“Chỉ trong vòng một tháng mà giảm cân xuống đến 10kg thì đó là niềm mơ ước của những người phụ nữ hơi nặng ký một chút. Nhưng chắc chắn quý vị sẽ bị ảnh hưởng tới lượng đường trong máu, cũng như ảnh hưởng tới vấn đề cholesterol trong cơ thể. Chỉ khi nào trong tình cảnh bắt buộc mới phải uống thôi. Hiện nay sau một tháng trời xuống ký như vậy, bây giờ em không ăn được nhiều nữa. Có lẽ bao tử bị teo lại hay sao ấy. Em hỏi thì bác sĩ bảo đó là phản ứng phụ mà trước đây tôi đã nói và chị phải chấp nhận. Và thực sự bây giờ em không ăn nhiều được, mặc dù mình đã ngưng không uống thuốc. Nhìn các món ăn mà mình rất thích trước đây mà bây giờ ăn cũng không được nhiều. Lý do, đơn giản vô cùng vì mình đã dùng thuốc trước đây rồi, tự nhiên nó làm mình không còn có cảm giác ngon, không còn cảm giác thèm ăn và ảnh hưởng tiếp theo là hình như bao tử mình bị teo lại.”          

Tác dụng phụ

Thuốc giảm cân cũng chỉ là để chữa cháy mà thôi, vì ăn uống là vấn đề hàng ngày. Như vậy chúng ta thấy việc dùng thuốc để giảm cân là hết sức thụ động và tốn kém.

BS Nguyễn Thị Kim Hưng

Tuy nhiên loại thuốc giảm cân mà chị Kim Ngô dùng không làm chị cảm thấy mệt mõi, chị vẫn đi làm, và sinh hoạt như bình thường, vì khi chỉ định cho bệnh nhân dùng thuốc để giảm cân thì đồng thời bác sĩ cũng theo dõi rất kỹ tình trạng sức khoẻ của người dùng thuốc, và thông báo trước những tác dụng phụ của loại thuốc này. Chị Kim nói thêm:
“Loại thuốc giảm cân này bác sĩ chỉ cho em 30 viên trong vòng 15 ngày. Trước khi uống bác sĩ kiểm tra xem em có bị cholesterol hoặc bệnh tiểu đường hay không. Nếu xảy ra hai trường hợp bệnh này thì bác sĩ không cho uống thuốc giảm cân và bắt buộc em phải dùng phương thức khác để giảm cân. Bởi vì bác sĩ có nói khi dùng thuốc giảm cân này có thể sẽ bị ảnh hưởng tiểu đường, cholesterol và em đành phải chấp nhận. Bác sĩ họ nói có thể một hai năm nữa em có thể bị tiểu đường hoặc cholesterol vì thuốc này tự nhiên làm cho lượng đường trong cơ thể mình tăng lên.”     
Cũng như trường hợp của chị Kim Ngô, có những lúc người bệnh cần sử dụng thuốc để can thiệp giúp làm giảm cân nhanh. Đề cập đến những trường hợp này Bác sĩ Nguyễn Thị Kim Hưng nói:
“Có những trường hợp cấp bách đôi khi có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh, thì có thể chúng ta phải dùng những biện pháp như thuốc. Thậm chí người ta còn phải phẩu thuật nữa, để làm cho dạ dầy nhỏ bớt, hoặc là lấy bớt mỡ bụng, hoặc là cắt đi một đoạn ruột cho nó kém hấp thu. Thì đó là những biện pháp gọi là khẩn cấp.”     
Tuy nhiên chuyên gia dinh dưỡng này cũng khẳng định:
“Thuốc giảm cân cũng chỉ là để chữa cháy mà thôi, vì ăn uống là vấn đề hàng ngày. Như vậy chúng ta thấy việc dùng thuốc để giảm cân là hết sức thụ động, và nó tốn kém về mặt thuốc men và nó lãng phí về mặt thực phẩm, bởi vì chúng ta sử dụng thực phẩm để đem lại các chất dinh dưỡng và sức khoẻ cho cơ thể. Nhưng chúng ta lại dùng thuốc để làm cho các thực phẩm đó không còn có tác dụng đối với chúng ta. Bên cạnh đó lại có thể có những tác hại. Ví dụ như nó gây kém hấp thu chẳng hạn, thì nó sẽ gây kém hấp thu một loạt các chất dinh dưỡng khác nữa – kém hấp thu chất béo thì cũng sẽ kém hấp thu các vitamin tan trong chất béo. Hoặc nếu nó gây chán ăn thì nó cũng có thể gây một số hiệu quả về mặt tinh thần không có lợi cho chúng ta. Hoặc nó làm tăng việc tiêu hao năng lượng thì nó sẽ tạo những kích thích hưng phấn chẳng hạn. Đó là những biện pháp hoàn toàn không tự nhiên. Cho nên nếu chúng ta sử dụng thì chỉ dùng trong ngắn hạn mà thôi, trong lúc chúng ta chưa biết cách làm thế naò để kiểm soát được chuyện ăn uống của mình.”          

Ảnh minh họa. AFP PHOTO.

Cũng liên quan đến thuốc giảm cân, mới hôm 12 tháng Giêng, người đứng đầu Cơ quan Vì sự An toàn của các sản phẩm Chăm sóc Sức khoẻ Pháp (Agence francaise de securité sanitaire des produits de santé), ông Jean Marimbert tuyên bố từ chức vì chậm ban hành lệnh cấm lưu hành thuốc giảm cân Mediator.
Thuốc Mediator do hãng dược phẩm Servier của Pháp sản xuất và được bán cho các bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường và những người muốn giảm cân ở Pháp và Châu Âu. Trong thành phần của thuốc này có sử dụng chất benflourex, thuộc họ Fenfluramine, một hoạt chất bị Hoa Kỳ và Ủy Ban Châu Âu cấm sử dụng từ 1997 vì các nhà nghiên cứu cho rằng các phân tử này là tác nhân gây rối loạn hoạt động van tim, đưa đến tử vong cho người sử dụng. Cơ quan bảo hiểm y tế Pháp cho biết có ít nhất 5 triệu người đã sử dụng thuốc Mediator từ năm 1976, và khoảng 500 người đã thiệt mạng. Vụ bê bối thuốc này đã gây ra một làn sóng phản đối mạnh mẽ ở Pháp đến nỗi Tổng thống Nicolas Sarkozy phải cam kết sẽ làm sáng tỏ vụ việc.    
Tại Việt Nam, Cục Quản lý Duợc Việt Nam cũng đã có lệnh cấm lưu hành và thu hồi thuốc Mediator. Tuy nhiên cũng có nhiều ý kiến cho rằng, quyết định đình chỉ lưu hành loại thuốc này của Cục Quản lý Dược được đưa ra quá chậm.    
Mặc dù hiện nay có một số thuốc có tác dụng hỗ trợ việc giảm cân, thậm chí có tác dụng điều trị béo phì, nhưng nếu muốn sử dụng cần được bác sĩ khám và chỉ định liều dùng cũng như hướng dẫn cách sử dụng.
Trong chương trình kỳ tới, Quỳnh Như xin giới thiệu một số ý kiến của chuyên gia và người đã thực hành giảm cân về các biện pháp giúp giảm thể trọng mà không cần dùng thuốc.  
Chương trình Sức khỏe và Đời sống tuần này xin dừng ở đây. Cám ơn quý vị đã theo dõi. Quỳnh Như xin hẹn gặp lại quý vị vào tuần tới.